Kısa Dinamik Terapilerin Karşılaştırılması (12. Bölüm)

Jacques P. Barber and Paul Crits-Christoph

Çok sayıdaki kısa dinamik psikoterapi türü, uygulayıcılar ve araştırmacılar için bu yaklaşımların nasıl ayırt edileceği, hangi biçimin hangi amaç için seçileceği konusunda bir yük oluşturmaktadır. Bu bölümde çeşitli yaklaşımları karşılaştırmakta ve aralarındaki farklılıkların klinik sonuçlarını ana hatlarıyla sunmaktayız.

Bölüm, kısa dinamik psikoterapiyi tanımlayan temel sorunlar ve parametrelere göre yapılandırılmıştır. Önce, çeşitli kuramcıların kendi özgün tedavi türleri için hasta seçimine ilişkin sundukları ölçütleri gözden geçiriyoruz. Ardından tedavi süresine ilişkin konuyu tartışıyoruz. Daha sonra terapötik süreçlerin çeşitli aşamalarını inceliyoruz.

Bölümün ikinci kısmında kuramcıların terapötik değişimi nasıl kavramsallaştırdıklarına odaklanıyoruz. Bu betimlemelerin içine, kısa dinamik psikoterapinin çeşitli biçimlerinde yer alan psikolojik süreçleri açıklamaya yönelik bir çaba da içkindir. Tedavi sırasında nelerin değiştiğini, değişimi ortaya çıkarmak için kullanılan özgül teknikleri ve değişimin nasıl meydana geldiğini ele alıyoruz. İçgörü ve aktarım gibi temel kavramlara ilişkin konular ayrıntılı biçimde tartışılmaktadır.

Bu incelemede yalnızca bu kitabın bölümlerinde sunulan materyali değil, aynı yazarların başka yazılarını ve burada temsil edilmeyen diğer kuramcıların çalışmalarını da kullanıyoruz. Ayrıca, yaklaşımlarının belirli yönleri her ne kadar bölüm 4’te Michael Laikin, Arnold Winston ve Leigh McCullough tarafından sunulmuş olsa da, David Malan ve Habib Davanloo gibi önemli kısa dinamik kuramcıların özgün yazılarında ortaya koydukları görüşleri de inceliyoruz.

HASTALARIN SEÇİMİ

Kısa süreli terapide, ister dinamik yönelimli olsun ister olmasın, hastanın sorunlarına ilişkin eksiksiz ve ayrıntılı bir değerlendirme ile formülasyon yapmak, bu zorlu yolculuk için en uygun adayları seçmede kritik öneme sahiptir. İlk birkaç seans içinde böyle bir değerlendirme ya da formülasyon yapamayan bir terapistin, tedaviyi yeterince odaklayabilmesi ve kısa dinamik terapi uygulayabilmesi olası değildir. Buna karşılık psikanalizde analistin hastanın formülasyonunu tanımlamak ve ayrıntılandırmak için bolca zamanı vardır. Dolayısıyla kısa terapide ilk seanslar, uygun hastaların seçilmesi ve tedavinin odağının belirlenmesi gibi çift yönlü bir amaca sahiptir.

Kısa süreli dinamik psikoterapistler, tekniklerinin uygulanabilirliği konusunda geniş bir yelpaze önermişlerdir. Bazıları yöntemlerinin sınırlı bir hasta grubuna uygun olduğunu savunurken, diğerleri bu yöntemlerin geniş bir patoloji aralığında kullanılabileceğine inanmaktadır. Örneğin James Mann’in terapisi (2. bölüm), iyi işlevselliğe sahip nevrotik hastalar gibi belirli bir hasta grubu için tasarlanmıştır; ancak elbette kullanılan bazı teknikler başka tür hastalara da uygulanabilir. Horowitz’in Stres Tepki Sendromları için Kısa Süreli Dinamik Terapisi (STS-KSDT) [Short-Term Dynamic Therapy for Stress Response Syndromes, STDP-SRS], (7. bölüm), belirli bir tanısal kategori, yani büyük streslerle karşılaşmış hastaları tedavi etmek üzere geliştirilmiştir. Kısa Süreli Adaptif Psikoterapi veya (KSAP) [Brief Adaptive Psychotherapy or BAP]; (Jerome Pollack, Walter Flegenheimer ve Arnold Winston tarafından hazırlanan 8. bölüm), hafif nevrotikler ile Kümek C kişilik bozuklukları bulunan (çekingen, bağımlı, obsesif-kompulsif ve pasif-agresif kişilik bozuklukları) belirli popülasyonlar için geliştirilmiştir. Pollack, Flegenheimer ve Winston’ın araştırma amaçlı olarak dahil edilme ölçütlerini sınırladıkları ve şu anda nispeten daha ciddi sorunları olan hastaların KSAP’den yararlanıp yararlanamayacaklarını incelemekte oldukları da belirtilmeye değer görünmektedir. Buna karşılık Laikin, Winston ve McCullough (Yoğun Kısa Süreli Dinamik Terapi veya YKSDT) [Intensive Short-Term Dynamic Therapy or ISTDP], 4. bölüm; Davanloo, 1985), Lorna Smith Benjamin (10. bölüm) ile Lester Luborsky ve David Mark (Destekleyici-Dışavurumcu (DD) Psikoterapilerinin, 5. bölüm, Luborsky, 1984 [Supportive-Expressive, (SE) Psychotherapy, chapter 5; Luborsky, 1984] onların terapilerinin geniş bir hasta yelpazesinde başarıyla kullanılabileceğini ileri sürmektedir. Bununla birlikte YKSDT veya DD psikoterapi kullanan terapistler, psikotik bozukluklar ve borderline kişilik bozukluklarını dışlamaktadır. Luborsky (1984) başlangıçta bu tür hastaları dışlamamıştır. Ayrıca Luborsky, psikiyatrik şiddete dayalı özgül bir kural da ortaya koyar: Hastanın durumu ne kadar ağırsa psikoterapi o kadar destekleyici [support] ve o kadar az dışavurumcu [expressive] olmalıdır.

Luborsky’nin DD Psikoterapi [SE Psychotherapy] terapisi zorlu bir hasta popülasyonu olan bir Gazi Hastanesi’ndeki opiyat bağımlılarıyla incelenmiştir. DD’nin ilaç danışmanlığına ek olarak uygulanmasının, opiyat kötüye kullananların tedavisinde bilişsel terapi kadar etkili olduğu gösterilmiştir (Woody ve diğerleri, 1983). Woody ve çalışma arkadaşları ayrıca, eşzamanlı majör depresyonu bulunmayan antisosyal kişilik bozukluğuna sahip hastaların psikoterapiden yarar görmediğini de ortaya koymuşlardır.

Kısa süreli dinamik terapiler için belirlenen seçim ölçütleri, psikodinamik ve kişilikle ilgili etmenlerin en az özgül tanı kadar önemli görülmesi nedeniyle DSM-III tanı kategorilerini zorunlu olarak takip etmez. Yazarlar, formel tanıyı hasta seçiminde yeterli görmezler; çünkü tedavinin amaçları çoğu zaman kişilerarası ya da intrapsişik işlevselliğin (ya da her ikisinin) iyileştirilmesini içerir. Horowitz’in (7. bölüm) stres tepki sendromlarına odaklanması bile DSM tanı sınıflandırmasını izlememektedir; çünkü stres tepki sendromları başlığı altında çok çeşitli tanılar yer almaktadır.

555. sayfadan devam edecek.